Helaas bestaan er veel misverstanden over asielzoekers en hoe de opvang van vluchtelingen in Nederland is geregeld. UNICEF vindt het belangrijk dat de juiste informatie gedeeld wordt. We zetten daarom een aantal feiten op een rij.
In verschillende verkiezingsdebatten worden zorgen geuit over zogenoemde ‘nareis op nareis’: vluchtelingen die gezinsleden laten nareizen, die op hun beurt weer andere familieleden laten nareizen. Dit leidt volgens hen tot extra aankomsten van nareizigers in Nederland. In feite komt dit zelden voor, zie ook dit artikel van Vluchtelingenwerk Nederland. Het gezinsherenigingsbeleid geldt alleen voor kerngezinsleden: (huwelijks)partner en thuiswonende (pleeg)kind(eren) onder de 25. In het geval van alleenstaande minderjarigen (amv) geldt dat ook voor ouders, broers en zussen. Eén opvolgende gezinsherenigingsaanvraag komt nagenoeg niet voor en duurt met de Nederlandse procedures vaak al tot zes jaar.
Wanneer een opvang geopend wordt heerst er regelmatig bezorgdheid onder buurtbewoners, maar als het centrum er een tijdje staat blijft hier vaak weinig van over. In plaats van bezorgdheid ontstaat verbinding. In feite is het draagvlak groter in gemeenten waar al een asielzoekerscentrum aanwezig is, blijkt uit onderzoek van I&O research en onderzoek van Rijksuniversiteit Groningen. Daarnaast is er in gemeenten meer draagvlak voor kleinschalige opvang. In feite pleiten gemeenten al jaren voor dit type opvang (zie onderzoek Nieuwsuur). Kleinschaligheid vergroot het welzijn van kinderen op de vlucht, bevordert het aangaan van vertrouwensbanden tussen bewoners en medewerkers en draagt het bij aan (het gevoel van) veiligheid.
In discussies over het beperken van migratie is voornamelijk aandacht voor personen die asiel aanvragen. Wat vaak niet wordt benoemd, is dat het hier gaat om maar 11% van de totale migratie naar Nederland (2013-2022), zoals staat beschreven in de Staat van Migratie 2023. Ongeveer een kwart van deze groep is minderjarig. De groep Oekraïense ontheemden vormt 6% van de totale migratie naar Nederland, waarvan ongeveer een-derde kind is. Veruit de meeste migranten komen voor werk, studie of de liefde.
In discussies over asielopvang wordt regelmatig gesteld dat een aantrekkelijk asielbeleid ervoor zorgt dat er meer asielzoekers naar Nederland komen. Daarom wordt door verschillende politieke partijen ingezet op het creëren van sobere opvang. Toch ontbreekt wetenschappelijk bewijs dat asielzoekers naar Nederland komen vanwege het asielbeleid dat Nederland voert. Dat blijkt uit een recentelijk onderzoek van Verwey-Jonker Instituut in opdracht van het WODC. Personen, waaronder kinderen, komen voornamelijk naar Nederland vanwege de veiligheid en aanwezigheid van sociale netwerken.
Door verschillende politieke partijen wordt gesproken over het stellen van een quotum aan het aantal asielzoekers in ons land. Dit zou als gevolg hebben dat niet ieder kind op de vlucht in Nederland bescherming krijgt, een recht dat is vastgelegd in het VN-Kinderrechtenverdrag (artikel 22). Het kabinet heeft de Adviesraad Migratie gevraagd om te onderzoeken of er richtgetallen (ook wel bekend als quota) kunnen worden opgesteld. De Adviesraad is hier duidelijk over: Door externe factoren zoals oorlogen en onderdrukking elders in de wereld, heb je als nationale overheid weinig grip op hoeveel mensen er op de vlucht gaan. Daarnaast is Nederland partij (en hebben we baat) bij internationale en Europese verdragen die uitgaan van het bieden van bescherming aan mensen in een kwetsbare situatie, daar gaat het vaststellen van een quotum tegenin.
In discussies over de asielopvang wordt vaak gesteld dat de meeste asielzoekers uit veilige landen komen. Echter, meer dan 95% van hen komt uit landen als Syrië, Jemen en Eritrea. Allemaal landen die niet veilig zijn en waar veel burgerslachtoffers vallen, waaronder kinderen. Zij hebben recht op bescherming. Ongeveer 5% van de asielzoekers die voor het eerst asiel aanvroegen in 2022 komt uit een veilig land. In de asielopvang bestaat 3% uit asielzoekers uit veilige landen. Bron: Staat van migratie, en jaarcijfers 2022 (Rijksoverheid) en Wat is waar over asielopvang (COA)
In discussies over de asielopvang wordt vaak gesteld dat vooral jonge mannen asiel aanvragen in Nederland. In feite is één op de vier asielzoekers in Nederland een kind. Bron: Hoeveel asielzoekers komen naar Nederland? (CBS)
Ondanks meerdere alarmsignalen en noodgrepen, is de situatie voor kinderen in de (crisis)noodopvang nog steeds zeer zorgelijk. Er wonen meer dan 4000 kinderen in een noodopvanglocatie, waarvan meer dan 1800 alleenreizende kinderen (amv) (sept 2023). Daarnaast worden kinderen in crisisnoodopvang geplaatst. Dit aantal is onduidelijk vanwege achterstallige registraties. Deze kinderen lopen aantoonbare ontwikkelingsschade op. Bron: Cijfers COA en publicatie noodsituatie in de noodopvang van Kind in AZC. en 'De crisis voorbij, naar een menswaardige opvang van asielzoekers vanuit mensen- en kinderrechtelijk perspectief' | De Kinderombudsman
In de opvangcrisis wordt vooral gestuurd op het creëren van (tijdelijke) opvangplekken. Als gevolg hiervan laat de kwaliteit van de (crisis)noodopvang te wensen over en krijgt niet ieder kind zorg en onderwijs. Kinderen hebben meer nodig dan alleen een dak boven hun hoofd. Bron Kind in azc QuickScan Noodsituatie op Noodlocatie (unicef.nl)
UNICEF zet zich in voor de positie van kinderen in de asielopvang in Nederland. We zien dat kinderen beschadigd raken door de voortslepende crisis in de asielopvang. Ze voelen zich onveilig, worden steeds verplaatst en missen school of toegang tot zorg. Dat is schadelijk voor alle kinderen, maar helemaal voor kinderen die zijn gevlucht voor oorlog en onveiligheid en soms zelfs alleen reizen. Zij hebben al veel meegemaakt. Daarom is het extra belangrijk dat zij in een veilige stabiele omgeving terecht komen.
