jongeren met mobieltjes jongeren met mobieltjes

Digitale leefomgeving kinderen

Laptops, mobieltjes, AI: kinderen en jongeren leven in een digitale wereld. Ze kennen als geen ander de voordelen, maar ook de nadelen waar beleidsmakers, (jeugd)professionals en opvoeders hen tegen dienen te beschermen. UNICEF zet zich in om de digitale wereld toegankelijker, veiliger en eerlijker te maken voor alle kinderen.

gemiddeld 6 uur

per dag besteden jongeren op hun mobiele telefoon

> 80%

van de jongeren (10 – 16 jaar) wil waarschuwing voor mogelijke schadelijke content

39%

van de leerlingen in het voortgezet onderwijs heeft door smartphonegebruik minder tijd voor huiswerk

Voordelen en schaduwkanten

Digitale technologie is voor kinderen een integraal onderdeel van hun leven. Thuis, op school, op werk, in de sportclubs of op fysieke speel- en hangplekken: overal zijn kinderen met elkaar verbonden via en met digitale toepassingen. Kinderen ontmoeten elkaar online, ze maken vrienden, hebben plezier met games en filmpjes op sociale mediaplatforms. Bovendien doen kinderen online kennis en vaardigheden op die cruciaal zijn voor hun toekomst. Digitale technologie kan ook bijdragen aan onderwijs dat gevarieerder en meer op maat is. Digitalisering heeft daarmee een grote invloed op hun welzijn en ontwikkeling. 

Naast de voordelen, zijn er ook schaduwkanten aan digitale technologie. Kinderen lopen tal van risico’s wanneer ze zich in de online wereld begeven. Denk aan schadelijke informatie, gokken, pesten, discriminatie en nepnieuws. Maar ook seksueel misbruik, gender-gerelateerd geweld en cyberagressie. Tegen deze schaduwkanten moeten kinderen worden beschermd.

General Comment 25

Om de rechten van kinderen te waarborgen in de online wereld, publiceerde het VN-Kinderrechtencomité in 2021 General Comment 25. Hierin doet het VN-Kinderrechtencomité aanbevelingen aan landen over hoe kinderrechten het beste kunnen worden gerespecteerd in de digitale leefomgeving.

Meisjes maken selfie

Wetenschappelijke essays

Om bij te dragen aan bewustwording, kennisuitwisseling en beleidsontwikkeling gericht op het veiliger, toegankelijker en rechtvaardiger maken van de digitale wereld voor kinderen heeft UNICEF Nederland samen met Universiteit Leiden en Kennisnet een essaybundel gepubliceerd. Met de bundel ‘Kinderrechten in de digitale wereld’, bestaande uit acht essays, delen we wetenschappelijke kennis en bieden we handvatten om de rechten van kinderen online beter te borgen.

De experts reflecteren op diverse vraagstukken: digitale inclusie, schadelijke content, digitale weerbaarheid, mentale impact van sociale media, dataficering in het onderwijs, wetgeving met betrekking tot online seksueel misbruik en economische exploitatie. Daarnaast worden er aanbevelingen aan de overheid, het bedrijfsleven, professionals en opvoeders gedaan.

Lees meer over de essays en de essaybundel

Acht wetenschappelijke essays over online vraagstukken die kinderen raken

Download de Essaybundel ‘Kinderrechten in de digitale wereld’

Wat te doen?

Om ervoor te zorgen dat de kinderrechten ook online gewaarborgd zijn en kinderen online veilig hun gang kunnen gaan, zet UNICEF zich actief in op het thema digitalisering.

  • Door het doen van onderzoek en het bundelen van informatie vanuit verschillende invalshoeken, vergroten we de kennis en aandacht op het thema kinderrechten in de digitale leefomgeving.
  • Door jongeren een platform te geven om hun ervaring en mening te delen over wat zij online meemaken. Doet doen wij onder andere met de Jongerenraad Digitalisering die we samen met het ministerie van Binnenlandse Zaken hebben opgezet.
  • Door de overheid aan te moedigen tot goed beleid en goede wetgeving waarmee kinderrechten online gewaarborgd worden. Dit doen wij onder andere door gesprekken te voeren met bedrijven, ministeries en Kamerleden.

Kinderrechten

Het VN-Kinderrechtenverdrag bevat rechten die van belang zijn voor ieder kind om gezond en harmonieus op te groeien en zich te kunnen ontwikkelen. Deze rechten zijn onverkort van toepassing op de digitale leefomgeving van kinderen.

  • Bescherming: kinderen hebben online het recht om beschermd te worden tegen schadelijke content en zij hebben recht op hun privacy.  
  • Participatie: kinderen hebben het recht om mee te kunnen doen in de online wereld. Zo hebben kinderen in hun vrije tijd recht op online spel en ontspanning en op school recht op digitaal onderwijs.  
  • Voorzieningen: kinderen hebben recht op vrije toegang tot media, toegang tot informatie en ook online geldt vrijheid van meningsuiting.

Belangrijk is dat bij alle maatregelen die kinderen betreffen het belang van het kind een eerste overweging is. Dus ook bij wet- en regelgeving die gaan over zaken die kinderen in de online wereld raken, is het VN-Kinderrechtenverdrag en de duiding van het VN-Kinderrechtencomité in General Comment 25 leidend.

(Inter)nationale wet- en regelgeving

Om kinderrechten in de digitale leefwereld te waarborgen is er naast het VN-Kinderrechtenverdrag aanvullende nationale en internationale wet- en regelgeving.

  • In Nederland zijn de Digital Service Act (DSA), de Europese Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), de Herziene richtlijn audiovisuele mediadiensten (AVMSD) en de AI Act van toepassing. Deze wet- en regelgeving bieden een belangrijk wettelijk kader voor de bescherming van kinderrechten in de digitale wereld.
  • Daarnaast beschermt de Nederlandse Mediawet kinderen tegen de confrontatie met schadelijke audiovisuele content via bijvoorbeeld videoplatforms of sociale media. Deze wet verbiedt het tonen van schadelijke content voor bepaalde leeftijdscategorieën.